توافق هسته‌ای پس از یک سال به واسطه بدعهدی واشنگتن به طور کامل اجرا نشده است
مانع آمریکایی
در پی انتشار اخباری منفی از گزارش بان کی‌مون، آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان نیز مدعی شده بود ایران مقررات شورای امنیت سازمان ملل را درباره توقف برنامه موشکی و نظامی خود، نقض کرده است
برجام یک ساله شده و حالا در سالگرد آن روزنامه دولت با تیتر «عصر پسابرجام» به استقبال آن رفته و روزنامه کیهان هم تیتری کاملا متفاوت برای سالگرد برجام برگزیده؛ ««تقریبا هیچ» یک ساله شد / هسته‌ای رفت تحریم‌ها ماند».
این تیترها در یک‌سالگی برجام نشان می‌دهد که همچنان جدال نظری «دلاور / دلواپس» پابرجاست و حسن روحانی به دلیل موانعی که طرف مقابل در اجرای برجام ایجاد کرده نمی‌تواند با آن لحن قاطع همیشگی‌اش از برجام سخن بگوید. مهمترین آرزوی او برآورده شده اما آن آرزو امروز در شرایطی به سر می‌برد که خیلی‌ها در ایران و در دنیا آن را توافقی چندان استوار نمی‌دانند و لغزان بودن دیوار این توافقنامه را آن‌چنان می‌دانند که اگر بدعهدی‌های طرف مقابل ادامه پیدا کند، حتی امکان جوانمرگی‌اش نیز دور از ذهن نیست. نشانه آن هم جدیدترین تحرکات دبیرکل سازمان ملل متحد و صدراعظم آلمان است؛ اوضاع به‌گونه‌ای پیش رفته که یکی از مهمترین اعضای تیم مذاکره‌کننده از یک پخت و پز جدید و شکل‌گیری یک توطئه خبر داده و به همه هشدار داده است که خبری در راه است.
بیم و امیدهای روحانی
یکی از مهمترین واکنش‌ها به سالگرد برجام را حسن روحانی مطرح کرده است. او در حالی که در داخل کشور با موجی از انتقادها به جهت بدعهدی طرف مقابل مواجه است، تلاش کرده تا چهره چندان تیره‌ای از این توافق را به نمایش نگذارد. سخنان او همراه با بیم و امید‌هایی بوده است. او هفته گذشته در جلسه هیأت دولت با گرامیداشت 23 تیرماه؛ سالروز توافق هسته‌ای ایران با 1+5، ضمن تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران به عهد خود در توافق هسته‌ای پابرجا و متعهد است، گفت: «اگر روزی 1+5 بخواهد از تعهدات خود سر باز بزند، ما کاملا آمادگی داشته و از لحاظ توانمندی هسته‌ای در شرایطی هستیم که در زمان کوتاهی می‌توانیم به نقطه مطلوب خود دست پیدا کنیم.» روحانی با اشاره به اینکه می‌توانیم 23 تیرماه را به‌عنوان روز تعامل با جهان بنامیم، خاطرنشان کرد: «جمهوری اسلامی ایران در این روز برای همه جهانیان ثابت کرد از لحاظ قدرت سیاسی، آن‌چنان توانمندی و تبحری در مسائل سیاسی، منطق و موضوعات فنی و حقوقی دارد که می‌تواند برای حل موضوع پیچیده بین‌المللی با قدرت‌های بزرگ مذاکره کرده و از حق ملت ایران به خوبی دفاع کند.» رئیس شورای عالی امنیت ملی با بیان اینکه برخی
همواره از مذاکره هراس داشته و می‌گفتند قادر به مذاکره سیاسی نیستیم، افزود: «23 تیرماه ثابت کرد همان‌طور که در میدان جنگ قادریم در برابر توطئه‌های جهانی بایستیم و با آنها مقابله کنیم و برای ملت پیروزی به ارمغان آوریم، در صحنه سیاسی، حقوقی و فنی هم این قدرت را داریم و می‌توانیم از حقوق ملت دفاع کنیم.» رئیس‌جمهوری با بیان اینکه یکی از گزینه‌های پیش روی ملت ایران قبل از مذاکرات و توافق هسته‌ای، تداوم تحریم‌ها و افزایش فشارها بود، اظهار داشت: «اگر آن روند قرار بود ادامه پیدا کند، امروز فروش نفت در کشور به صفر می‌رسید، تحریم‌ها و تهدیدات روز به روز بیشتر شده و فعالیت‌های هسته‌ای ایران، از دید آنها غیرقانونی تلقی می‌شد.» روحانی با تاکید بر اینکه یکی از موفقیت‌های برجام برداشتن سایه تهدید از سر مردم بود، گفت: «پرونده ایران در شورای امنیت، در چارچوب فصل هفتم منشور سازمان ملل قرار داده شده بود که زمینه را برای حمله نظامی به ایران آماده کنند و حتی در این زمینه به تفاهم هم رسیده بودند.» رئیس‌جمهوری با اشاره به اینکه به واسطه برجام تحریم‌های تسلیحاتی برداشته شده و ما قادر به ارتقای قدرت دفاعی و نظامی خود هستیم، گفت:
«البته امروز هم برای خرید برخی تسلیحات هنوز با پیچ و خم‌هایی مواجه‌ایم اما در این راستا توانسته‌ایم موانع را برطرف کنیم.» روحانی با بیان اینکه پیش از توافق هسته‌ای دشمنان ما را به‌‌موضوعی واهی و بی‌ریشه مبنی بر ساخت سلاح هسته‌ای متهم می‌کردند و با تبلیغات این موضوع را در افکار عمومی جهان توسعه می‌دادند، گفت: «با حل مساله پی.ام.دی روشن شد که اتهامات به ایران، بی‌اساس بوده و ما هرگز به‌دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نبوده و نخواهیم بود و موضوع حائز اهمیت برای ما توانمندی در غنی‌سازی به‌عنوان مساله‌ای فنی و علمی بوده است.» رئیس‌جمهوری با اشاره به اینکه به واسطه توافق، تحریم‌های مربوط به هسته‌ای در همه زمینه‌ها برداشته شده، خاطرنشان کرد: «البته در برخی زمینه‌ها از جمله بانک‌ها هنوز به روال مد‌نظر و مورد انتظار نرسیده‌ایم، هرچند قدم‌های خوبی در این راستا برداشته شده و ارتباطاتی با بانک‌های بزرگ دنیا برقرار شده است.» روحانی با تاکید بر اینکه باید از فضای به‌وجود آمده، حداکثر استفاده و بهره‌برداری را داشته باشیم، افزود: «هیچ‌کس نباید تردید داشته باشد که به واسطه مذاکرات، توافق هسته‌ای و اجرای برجام، فضایی برای ما
به‌وجود آمده که در آن بهتر می‌توانیم فعالیت اقتصادی، دفاعی و فناورانه داشته و فناوری هسته‌ای را با آرامش بیشتر توسعه دهیم.» رئیس‌جمهوری با اشاره به اینکه ضروری است از این فضا برای افزایش رفاه و حل مشکلات اقتصادی مردم به بهترین شکل استفاده کنیم، اظهارداشت: «اینکه امروز عده‌ای بخواهند راجع به واژه‌ها و کلمات در برجام بحث کنند، در جای خود اشکالی ندارد اما لازم است به جای پرداختن به حاشیه، به استفاده مطلوب از این فرصت بپردازیم.»
پخت و پز مشکوک
هفته گذشته در آستانه یک‌سالگی برجام یک جنجال خبری به راه افتاد. ماجرا از این قرار بود که خبرگزاری فرانسه نوشت براساس یک گزارش محرمانه که روز جمعه به دست این خبرگزاری رسیده است، بان کی‌مون، دبیرکل سازمان ملل ضمن بیان این اظهارات، شورای امنیت این سازمان را مسئول واکنش به اقدامات ایران دانسته است. در این گزارش به وضوح اعلام نشده است که آیا آزمایش‌های موشکی ایران مفاد توافق هسته‌ای میان ایران و کشورهای عضو گروه ۵+۱ را نقض می‌کنند یا خیر.
در اولین واکنش پس از افشای اولیه گزارش محرمانه بان کی‌مون، یک مقام وزارت خارجه ایران که نامش فاش نشد، از دبیرکل سازمان ملل متحد خواست در تهیه گزارش‌های خود تسلیم فشارهای سیاسی نشود و منصف باشد. در پی انتشار اخباری از گزارش بان کی‌مون، آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان نیز مدعی شده بود ایران مقررات شورای امنیت سازمان ملل را درباره توقف برنامه موشکی و نظامی خود، نقض کرده است. سخنان مرکل بازخوردهای بسیار فراوانی داشت. سایت آمریکایی واشنگتن فری‌بیکن در گزارشی به نقل از مقامات آمریکایی اعلام کرد دولت اوباما ادعاهای جدید آژانس اطلاعات آلمان را که مدعی «افزایش تلاش‌های ایران برای تهیه مواد مهم هسته‌ای» است، رد کرده است. آژانس اطلاعات بین‌المللی آلمان به تازگی در گزارشی مدعی شده است شواهدی دارد مبنی‌بر «تلاش‌های گسترده ایران» برای تهیه مواد مغایر با توافق برجام. در این گزارش آمده بود که «این مواد کالاهای خاصی هستند که در زمینه فناوری هسته‌ای می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند.» در این گزارش ادعا شده است ایران به مهمترین تعهداتی که در توافق هسته‌ای داده پایبند نیست. آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان گفته بود که اطلاعات نشان داده
است «ایران از توسعه برنامه موشکی خود نکاسته و این در تضاد با قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد است که ایران را از توسعه فناوری موشک‌های بالستیک منع می‌کند.» این گزارش آژانس اطلاعات آلمان و هشدارهای پس از آن با واکنشی خونسردانه از سوی دولت اوباما مواجه شد و دولت اوباما در مورد این گزارش اظهارنظری نکرد و در عین حال در مصاحبه‌ای به نشریه فری‌بیکن اعلام کرد که همچنان عملکرد ایران را مطابق با توافق هسته‌ای می‌داند. این پاسخ دولت آمریکا در تضاد با نظرات قانونگذاران جمهوریخواه آمریکاست. این قانونگذاران در پاسخ به نشریه فری‌بیکن کاخ سفید را متهم کرده‌اند که رفتارهای به ادعای آنان بد ایران در سطح بین‌المللی را نادیده می‌انگارد. یکی از مقامات وزارت‌خارجه آمریکا که تنها در صورت فاش‌نشدن هویتش مجاز به پاسخگویی به نشریه فری‌بیکن شد، در این باره گفت: «ما بر این باوریم که ایران همچنان به تعهداتش [در برجام] پایبند است.» وقتی وی تحت فشار قرار گرفت تا توضیح دهد که این موضع چگونه با هشدارهای آلمان مطابقت دارد، در پاسخ گفت که دولت آمریکا «شما را برای هرگزارشی که به مقامات آلمانی منتسب است، به خودشان ارجاع می‌دهد.» او
درباره فعالیت‌های ایران در زمینه تهیه این مواد - که ادعا می‌شود از زمان توافق هسته‌ای دو برابر شده است -اظهارنظری نکرد و در پاسخ به این پرسش که آیا گزارش جدید نشان می‌دهد که رفتارهای ایران ناقض قطعنامه 2231 شورای امنیت است یا نه، گفت: «در مورد قطعنامه 2231 شورای امنیت ما پیش از این هم صحبت کرده بودیم و گفتیم که پرتاب موشک توسط ایران با این قطعنامه تناقض دارد.» یک مقام سازمان سیا نیز از اظهارنظر در مورد ادعاهای آلمان و اینکه آیا این ادعاها با برآوردهای سازمان اطلاعات آمریکا همخوانی دارد یا نه، سر باز زد. واکنش دولت آمریکا در تضاد شدید با اظهارات بسیاری از قانونگذاران آمریکایی است که ادعای آلمان‌‌ها را به‌عنوان گواهی بر ادعاهای خود درباره تخطی ایران از پیمان‌ها و توافق‌ها می‌دانند.
واکنش ایران به ادعاها
پس از آنکه «بانکیمون» دبیرکل سازمان ملل متحد در‌گزارشی محرمانه اعلام کرد که آزمایش‌های موشکی ایران با روح برجام سازگار نیست و آنگلا مرکل صدراعظم آلمان نیز مدعی شد ایران مقررات شورای امنیت سازمان ملل درخصوص توقف برنامه موشکی نظامی خود را نقض کرده است، رئیس سازمان انرژی اتمی به این اظهارات واکنش نشان داد و آن را «عجیب» توصیف کرد. او با اشاره به ادعاهای مقامات آلمانی مبنی بر تلاش ایران برای خرید تجهیزات مرتبط با سلاح‌های هسته‌ای گفت: «اول چنین ادعاهایی مطرح کردند و بعد گفتند سازمان انرژی اتمی چنین خریدی نکرده، بلکه بیشتر برای وزارت دفاع ایران بوده است.» معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این ادعاها افزود: «به‌طور منطقی وقتی یک کانال خرید در برجام تعبیه کرده‌ایم، دیگر ضرورتی ندارد که سازمان انرژی اتمی بخواهد دستگاهی را به‌طورغیرمستقیم از بازار سیاه خریداری کند که هم هزینه بیشتری دارد و هم خطر آلودگی احتمالی خواهد داشت.»
در ادامه صالحی تاکید کرد: «باید به آقای بانکیمون بابت سخنان دو‌پهلویش و به خانم مرکل اعتراض جدی شود. البته من نظر شخصی‌ام را به‌عنوان یک هموطن می‌گویم و این موضوع ربطی به سازمان انرژی اتمی ندارد اما امیدوارم زودتر جلوی این توطئه گرفته شود.» بانکیمون، دبیرکل سازمان ملل متحد در گزارشی محرمانه تصریح کرده است که آزمایش‌های موشکی ایران با «روح سازنده» توافق هسته‌ای با شش قدرت جهانی (برجام) سازگار نیست اما این برعهده شورای امنیت سازمان ملل متحد است که در این خصوص تصمیم‌گیری کند. بانکیمون در این گزارش به اعضای شورای امنیت سازمان ملل نوشته است: «از ایران خواسته می‌شود تا از آزمایش موشک‌های بالستیک خودداری کند، زیرا چنین آزمایشی ظرفیت افزایش تنش در منطقه را دارد.» مجید تخت‌روانچی، معاون اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه هم سخنان اخیر صدر اعظم آلمان درباره برنامه موشکی ایران را نامناسب و غیرسازنده دانست و گفت: «از کشوری که دارای روابط دوستانه با ایران است، انتظار چنین موضع‌گیری‌هایی نداریم.» مجید تخت‌روانچی درخصوص اظهارات اخیر آنگلا مرکل صدراعظم آلمان گفت: «ما اعلام کردیم که فعالیت‌های موشکی ما اولا دفاعی است،
دوم اینکه ربطی به برجام ندارد و سوم اینکه ناقض برجام و قطعنامه 2231 هم نیست.» او ادامه داد: «دلیل اینکه فعالیت‌های موشکی ما ناقض قطعنامه 2231 نیست، این است که موشک‌های ما برای حمل کلاهک‌های هسته‌ای طراحی نشده است. واژه طراحی در قطعنامه 2231 وجود دارد و این در حالی است که در قطعنامه 1929 وجود نداشت. از دید ما، منظور از موشک‌های مورد اشاره در قطعنامه، موشک‌های بالستیکی است که برای حمل کلاهک هسته‌ای طراحی می‌شود که موشک‌های ایران به این منظور طراحی نشده است.» معاون اروپا و آمریکای وزارت‌خارجه افزود: «علاوه بر این، ادبیات به‌کار گرفته شده در قطعنامه 1929 دستوری است و کاملا با ادبیات قطعنامه 2231 متفاوت است. به همین دلیل برنامه موشکی ایران ناقض قطعنامه 2231 نیست.
بنابراین صحبت‌های خانم مرکل مناسب و سازنده نیست و قطعا هم ما انتظار نداریم کشوری که دارای روابط دوستانه با آن هستیم چنین موضع‌گیری‌هایی داشته باشد.» تخت‌روانچی در پاسخ به سوال دیگری درباره خبر منتشرشده در خبرگزاری رویترز درباره گزارش دبیرکل سازمان ملل متحد درباره برنامه موشکی ایران و اینکه بانکیمون برنامه موشکی ایران را خلاف توافق هسته‌ای دانسته است، عنوان کرد: «در مورد گزارش آقای بان کی‌مون باید به این امر دقت شود که رویترز گزارش داده است که آقای بانکیمون می‌خواهد در گزارش خود به این نکات اشاره کند. هیچ سندی از سوی سازمان‌ملل متحد ارائه نشده است که این گزارش آقای بانکیمون چیست.» او تاکید کرد: «تا زمانی که گزارش مکتوب بیرون نیاید نمی‌توانیم اظهارنظر کنیم. به همین دلیل سخنگو یا یک مقام وزارت امور خارجه در این باره اظهارنظر نکرده‌اند. ما می‌گوییم اگر چنین نگاهی به بحث موشکی ما وجود داشته باشد، خطا است و امیدواریم خبر ویترز صحت نداشته باشد، ولی اگر این خبر صحت داشته باشد، به دلایلی که در پاسخ قبلی توضیح دادم از نظر ما کاملا مردود است.» در واکنشی دیگر به این موضوع، سید‌عباس عراقچی هم گفت: «از آقای
بانکیمون درخواست شده هر شش ماه درباره اجرای قطعنامه 2231 که برجام هم بخشی از آن است، گزارش دهد. او پیش‌نویس این گزارش را تهیه و نزد اعضای شورای امنیت توزیع کرده و هنوز به‌طور کامل منتشر نشده است. ما به نسخه‌ای از آن دسترسی یافته‌ایم و باید بگویم که بسیار غیرمنصفانه و نامتوازن است و به آن اعتراض کردیم. آقای ظریف در روزهای عید فطر مکالمه تلفنی خیلی تندی را با ایشان داشتند، به‌طوری که فردای آن روز معاون دبیرکل آقای الیاسون به نماینده ایران در سازمان ملل گفته بود، آقای ظریف تلفنی توفانی داشته است. ما در اعتراض خود تاکید کردیم که باید گزارش متوازن باشد. در این پیش‌نویس به تست موشکی ایران اشاره کرده و گفته است از نظر دبیرکل این تست‌ها با روحیه سازنده حاکم بر امضای توافق هسته‌ای ناسازگار است. آنها برای کاهش فشارهای ما به دبیرکل بخشی از پیش‌نویس را از طریق خبرگزاری رویترز درز دادند و ما هم بلافاصله به نقل از یک مقام مسئول در وزارت‌خارجه موضع‌گیری کردیم. در عین حال امیدواریم گزارش متعادل باشد اما اگر این اتفاق نیفتد ما با سازمان ملل و شخص دبیرکل برخورد محکم سیاسی خواهیم داشت. سازمان ملل نقشی در برجام نداشته و
حق ندارد با گزارش یکطرفه به برجام ضربه بزند. مشخص است آمریکا و اروپا در رابطه با برنامه موشکی ایران فشار وارد کرده‌اند اما از نظر ما فعالیت‌های موشکی‌مان نقض قطعنامه 2231 نیست.»
درخواست نانسی پلوسی
در تحولی دیگر در پرونده هسته‌ای ایران، رهبر دموکرات‌ها خواستار حمایت هم حزبی‌های خود از برجام در مجلس نمایندگان آمریکا شد.
رهبر دموکرات‌ها در مجلس نمایندگان آمریکا از نمایندگان هم‌‌حزبی خود خواسته به طرح‌های جمهوریخواهان که علیه توافق هسته‌ای با ایران است رای مخالف دهند.
این طرح‌ها تحت عنوان «قانون پاسخگویی ایران» تحریم‌های جدیدی علیه تهران را شامل می‌شود که در صورت ادامه برنامه موشک‌های بالستیک و آنچه نقض حقوق بشر از سوی ایران خوانده شده، اعمال خواهند شد.
هدف از این طرح‌ها، جلوگیری از خرید آب‌سنگین ایران و همچنین جلوگیری از دسترسی تهران به نظام مالی آمریکا از جمله استفاده از دلار آمریکاست.
نانسی پلوسی، رهبر اقلیت دموکرات‌ها در مجلس نمایندگان آمریکا، در نامه‌ای به نمایندگان هم حزبی‌اش مدعی شد این توافق بهترین راه برای «دور نگه‌داشتن ایران از دستیابی به سلاح هسته‌ای است.»
کاخ سفید اعلام کرده که این طرح‌ها در صورت تصویب، توافق هسته‌ای را از مسیر خود خارج خواهد کرد.
بنا بر اعلام کاخسفید، باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا گفته است هر اقدامی را که توافق هسته‌ای با ایران به خطر اندازد، وتو خواهد کرد.
جمهوریخواهان که کنترل مجلس نمایندگان و سنای آمریکا را در اختیار دارند، مخالف توافق هسته‌ای با ایران هستند و پس از امضای آن در سال گذشته به‌دنبال بهانه‌هایی برای ایجاد مانع در اجرای آن هستند.
در اظهارنظری دیگر در این مورد «استفان مول» نماینده رئیس‌جمهور آمریکا در امور مربوط به توافق هسته‌ای با ایران گفت اگر واشنگتن از توافق هسته‌ای کنار بکشد، خود را در جهان منزوی خواهد دید. اظهارات وی که در نشست مرکز سیاست دو‌حزبی آمریکا مطرح شد، واکنشی بود به دستکم سه طرحی که نمایندگان کنگره آمریکا برای اعمال محدودیت‌های جدید علیه ایران در دست بررسی دارند. مول گفت که اگر برجام نبود، «آن‌وقت مجبور بودیم با این واقعیت روبه‌رو شویم که در جهانی که در آن دیپلماسی شکست‌خورده، باید چطور با برنامه هسته‌ای ایران برخورد کنیم.»وی افزود: «توافق بهتری وجود نداشت که به آن برسیم. اگر ایران به اجرای تعهداتش ادامه دهد و ما کنار برویم، ما تنها خواهیم بود.» هماهنگ‌کننده ارشد کاخسفید در امر برجام بار دیگر از پیشرفت برنامه موشکی ایران، حمایت تهران از گروه‌های مقاومت و آنچه او نقض حقوق بشر خواند، ابراز نگرانی کرد، اما گفت که «توافق دارد کار می‌کند».
کنگره همچنان به‌دنبال تحریم
اما در آستانه یک‌سالگی برجام بسیاری از رسانه‌های خبری جهانی و منطقه‌ای با انتشار مطالب به بررسی سرگذشت این توافق طی یک‌سال اخیر و آخرین وضعیت آن پرداختند.
رسانه غربی فاکس‌نیوز، در گزارشی با اشاره به سپری‌شدن یک‌سال از انعقاد برجام، به نقل از ژنرال جوزف ووتل، سرفرمانده ناحیه مرکزی ارتش آمریکا نوشت که رفتار ایران طی این مدت تغییری نکرده است. این فرمانده ارشد نظامی آمریکایی عنوان کرده در شرایطی که این توافق برنامه تسلیحات هسته‌ای ایران را برای مدتی متوقف کرده است، اما فعالیت‌های نظامیان ایرانی در خلیجفارس و فراتر از آن همچنان مایه نگرانی است.
آسوشیتدپرس، نیز در گزارشی نوشت که توافق هسته‌ای در اولین سالگرد خود (همچنان) شکننده است. به نوشته این خبرگزاری، انتخابات آتی در هر دو کشور ایالاتمتحده و ایران می‌تواند به انتخاب رهبرانی بینجامد که مصمم به خروج از این توافق باشند. نزاع در خاورمیانه، گروه‌های تحت حمایت ایران و ایالاتمتحده را وارد نزاع کرده است. متحدان آمریکا از آزمایش‌های موشکی ایران نگران هستند و مخالفت کنگره (با برجام) همچنان برقرار است.
واشنگتن‌پست هم گزارش داد یک‌سال پس از توافق هسته‌ای، نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که ناامیدی بین ایرانیان در حال افزایش است. این در حالی است که پس از دستیابی به توافق هسته‌ای آن‌هم پس از ماه‌ها مذاکرات سخت، بسیاری از ایرانیان با سرازیر شدن به خیابان‌ها امضای نهایی آن را جشن گرفته بودند. این نشریه نوشت که آخرین نظرسنجی حاکی از افزایش سرخوردگی ایرانی‌ها از سرعت تغییراتی است که پنداشته می‌شد در پی توافق حاصل می‌شوند.
بلومبرگ نیز در مطلبی نوشت که قانونگذاران جمهوریخواه آمریکایی به‌دنبال تصویب سه‌طرح برای عقب راندن توافق هسته‌ای با ایران هستند، آن هم در شرایطی که مذاکره‌کننده ارشد آمریکایی‌ها از اجرایی شدن این توافق که یک‌سال پیش منعقد شد، دفاع می‌کند. به نوشته این خبرگزاری، قرار است یکی از پیشنهادها طی این هفته در مجلس نمایندگان آمریکا، جایی که جمهوریخواهان اکثریت مطلق را دارند به رای گذاشته شود و براساس آن تحریم‌های جدیدی علیه ایران به خاطر حمایت از تروریسم و نقض حقوق بشر وضع شود. این در حالی است که ایران عنوان می‌کند همچنان منتظر تحقق تمامی مزایای حاصل از توافق هسته‌ای است.
رویترز هم در مطلبی نوشت که یک سال از زمان امضای توافق هسته‌ای میان ایران و آمریکا و پنج قدرت جهانی می‌گذرد. ایران برنامه هسته‌ای خود را محدود کرده و در مقابل تحریم‌های هسته‌ای سازمان ملل، آمریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران لغو شده است. اما اقتصاد ایران همچنان از وجود محدودیت‌های خارجی رنج می‌برد. برای ایران، این توافق اولین گام به سمت ترمیم اقتصادی پس از سال‌ها تحریم‌های سختگیرانه بود. در مقابل، به‌دلیل پابرجا ماندن تحریم‌های یک‌جانبه دولت آمریکا علیه اقتصاد ایران، تهران خود را در موقعیتی دشوار می‌بیند که ناگزیر شده به آمریکا اعتماد کند و با کشورهای دیگر و موسسات مالی غیرآمریکایی برای همکاری تجاری لابی کند.
خبرگزاری فرانسه در گزارشی با اشاره به اینکه توافق بسیار مهم هسته‌ای که سال گذشته با قدرت‌های جهانی حاصل شد رویای پایان انزوا و دشواری‌های اقتصادی را برای ایرانی‌ها به ارمغان آورد، نوشت که منتقدان می‌گویند موانع ایجاد شده توسط آمریکایی‌ها این رویاها را تلخ کرده است. به نوشته این خبرگزاری، هرچند بسیاری از تحریم‌ها رفع شده، اما نظام بانکداری بین‌المللی همچنان از همکاری با ایران نگرانی دارد. در همین حال، رئیس‌جمهور حسن روحانی به خاطر اغراق صورت گرفته در منافع اقتصادی توافق با انتقاداتی مواجه است. این خبرگزاری نوشت که بسیاری در جمهوری اسلامی و فراتر از آن ریشه مشکلات را در واشنگتن می‌دانند.
نشریه «استرالین» نیز در گزارشی با اشاره به سخنان مرکل و تحقیقات سرویس امنیت فدرال این کشور درباره تلاش ایران برای خرید تجهیزات ممنوعه از این کشور، توافق هسته‌ای را یک «توافق فاجعه‌بار با ایران» توصیف کرد؛ توافقی که به گفته این نشریه آلمان‌‌ها از نقض آن توسط ایران آگاه هستند، اما اوباما آگاه نیست.
پایگاه تحلیلی لوبلاگ نیز در مطلبی با عنوان «سالگرد توافق هسته‌ای ایران: نئوکان‌ها همچنان ضد‌دیپلماسی هستند» به بررسی تفصیلی تلاش نومحافظه‌کاران جمهوریخواه آمریکایی برای تقابل با توافق هسته‌ای پرداخت.
نشریه آمریکن فری‌بیکن نیز در گزارشی به مناسب سالگرد انعقاد توافق هسته‌ای نوشت که کنگره به‌دنبال دستاویزی قانونی برای جلوگیری از تسهیلات مخفیانه آمریکا برای ایران است.
پایگاه تحلیلی المانیتور نیز گزارش داد پس از یک‌سال، روحانی همچنان در حال تلاش برای قبولاندن توافق هسته‌ای به ایرانی‌هاست. در این گزارش آمده است که بسیاری از ایرانی‌ها پس از گذشت یک‌سال، همچنان منافع اقتصادی حاصل از رفع تحریم‌ها را احساس نکرده‌اند و در حالی که انتخابات ریاست‌جمهوری کمتر از یک‌سال دیگر برگزار می‌شود، مقامات دولت رئیس‌جمهوری حسن روحانی برای بیان مزایای اقتصادی توافق و قبولاندن آن به مردم ایران در موقعیت نامناسبی قرار دارند؛ مردمی که به‌طور فزاینده‌ای نسبت به نیت‌های آمریکا برای عمل به وظایفش بی‌اعتماد می‌شوند.
رسانه‌های منطقه‌ای
شبکه العربیه نیز با اشاره به رصد یک ناو جنگی آمریکایی توسط یگان‌های دریایی سپاه در خلیجفارس، تلاش کرد این اقدام را به فرارسیدن سالگرد انعقاد برجام مرتبط کند. این شبکه به نقل از برخی از تحلیلگران نوشت که ایران بر این باور است که خلیجفارس حیاط خلوت آن است و منافعی مشروع در گسترش نفوذ خود در این منطقه دارد و با استفاده از قدرت دریایی خود تلاش دارد نشان دهد که در مقابل حضور ناوگان دریایی آمریکایی دچار هراس نشده است.
خبرگزاری کویت نیز در گزارشی نوشت یک‌سال پس از توافق ایران با قدرت‌های جهانی بر سر پرونده هسته‌ای این کشور، شهروندان ایرانی همچنان منتظر نتایج عمده و ملموس «در بوق و کرنا شده» آن در اقتصاد داخلی این کشور و زندگی خود هستند. بسیاری از ایرانی‌ها خوشبین هستند که این توافق - در سایه ارتباط دوباره ایران با قدرت‌های بزرگ جهانی و آزاد شدن دارایی‌هایی مسدود شده ایران که حدود سه میلیارد دلار برآورد می‌شود - به بهبود گام به گام اقتصاد ملی این کشور منجر شود. هرچند به نوشته خبرگزاری کویت، برخی ایرانیان باور دارند که توافق هسته‌ای «معجزه‌ای را در اقتصاد ایران ایجاد نمی‌کند»، اقتصادی که مشکلاتی ساختاری، خاصه در حوزه بانکداری دارد.
یدیعوت آحارانوت نیز در مطلبی نوشت که یک‌سال پس از امضای توافق هسته‌ای، مخالفان آن (در آمریکا) به‌دنبال قوانین جدیدی هستند که امکان اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران را به خاطر مسائلی به غیر از نقض توافق هسته‌ای ممکن سازد. این نشریه به نقل از اِد رویس، یکی از قانونگذاران ارشد جمهوریخواه در کنگره آمریکا نوشت که «انجام تمامی تلاش‌ها برای بررسی این فعالیت‌های خیلی خطرناک ایران، امری عاقلانه است» .
اندیشکده‌ها
اندیشکده شورای آتلانتیک نیز در گزارشی با اشاره به یک‌ساله شدن توافق هسته‌ای، به تشریح چالش‌های ایجاد شده برای این توافق پرداخت. به نوشته این اندیشکده، در ایالاتمتحده، جمهوریخواهان و دموکرات‌های کنگره به‌دنبال تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران هستند تا این کشور را از منافع وعده داده شده در توافق محروم کنند. از جمله اشاره شده که مصوبه مجلس نمایندگان در ممنوعیت فروش هواپیماهای مسافربری به ایران در همین چارچوب می‌گنجد. در گزارش این اندیشکده همچنین به تداوم تحریم‌های ایالاتمتحده علیه تعاملات شرکت‌ها و تجار آمریکایی با ایران نیز اشاره شده است .امری که باعث تردید طرف‌های خارجی برای از سرگیری تجارت و کسب و کار با طرف‌های ایرانی شده است.
دور‌نمای برجام
به نظر می‌رسد انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سرنوشت برجام بسیار موثر خواهد بود. گویا آینده برجام به انتخابات امسال گره خورده و این بسیار مهم خواهد بود که رئیس‌جمهور جدید آمریکا چه رویه‌ای در برخورد با توافق هسته‌ای داشته باشد.
فعلا حسن روحانی در شرایط ویژه‌ای است؛ شرایطی که او را با سوالات متعددی مواجه ساخته است. غرب تعهدات خود را انجام نداده و تا آنجا که توانسته بر سر راه برجام مانع ایجاد کرده است.
اندیشکده رَند، نیز برای ارزیابی توافق هسته‌ای پس از گذشت یک‌سال از امضای آن، پرسش و پاسخ ویژه‌ای را با پنج تن از کارشناسان خود تدارک دیده است. از جمله «دالیا داسا کایه» که یکی از این کارشناسان مورد رجوع بوده، عنوان کرده که توافق هسته‌ای طی یک‌سال اخیر به خوبی پیشرفت داشته است. ایران طی این مدت الزامات اصلی خود در برجام را زودتر از موقع تکمیل کرده است. وی همچنین به این نکته اشاره کرده که روح و نه متن توافق آکنده از نزاع و مشاجره شده است. زیرا ایرانی‌ها شکایت دارند که به خاطر ادامه تحریم‌های ایالاتمتحده نتوانسته‌اند از مزایای اقتصادی وعده داده شده بهره‌مند شوند، تحریم‌هایی که سرمایه‌گذاران خارجی را هراسان کرده و تراکنش‌های مالی را دشوار می‌کند.
اندیشکده اینترپرایز آمریکا نیز در گزارشی به مناسب سالگرد توافق هسته‌ای، با اشاره به سخنان رهبر ایران مبنی بر اینکه اگر آمریکایی‌ها برجام را پاره کنند ما آن را آتش زده و سخنان مرکل درباره تلاش ایران برای خرید تجهیزات ممنوع از آلمان می‌نویسد که دولت اوباما از تایید اینکه ایران مرتکب کارهای خلافی شده است خودداری می‌کند و به جای آن به‌دنبال حمایت از عضویت ایران در سازمانی جهانی تجارت است. به این صورت به نظر می‌رسد که دولت کنونی آمریکا بیشتر دغدغه بستن دست و پای رئیس‌جمهوری آتی ایالاتمتحده و نه ایران
را دارد.
دیدگاه تان را بنویسید